SG – Bir hayal dünyası yaratırken gerçek objeler ve sesler kullanıyorsunuz. Görsellik ve müzikal açıdan yaratım/üretim sürecini açıklayabilir misiniz?
CN – Bu aslında genel bir soru ve biraz da zor sanırım. Ama nasıl çalıştığımı biraz anlatayım. Her zaman birbirine paralel projeler üzerinde çalışırım. Stüdyodaki genel havam da bu şekilde. Aynı anda birkaç iş üzerinde çalışırım. Sabah ve akşamları okumakla geçiyor. Araştırmalarım da bu saatlerde oluyor. Gündüz saatlerinde bu ikisini pek yapmıyorum. Berlin’deki küçük stüdyomda 4-5 kişi çalışıyoruz. Test yapanlar, prototip çıkaranlar çoğunlukta.
Temaları ortaya çıkaran insanlar da var. Yapılan işlerin açıklamalarını veya bu işlerle alakalı teklifleri yazma işi var. Gelecekteki projelerin yapılandırılması var. Aslında birçok şeyi aynı anda yapmaya çalışıyorum. Çok yoğun çalışmam gereken bir projeye başladığımda ise kendimi izole ederim. Özellikle müzikle alakalı olduğunda kayıt bölümüne geçerim ve kendi başıma kalırım. Ayrıca projelerin temellerini oluştururken de yalnız çalışırım. Daha rahat konsantre olmam için bu gerekiyor. Fakat bu işleri deyim yerindeyse gerçekleştirirken birçok fikre, bakış açısına ihtiyacım olur. Bu yüzden de başta asistanım olmak üzere birçok kişiyle görüşürüm ve sonuca ulaşmamda bana yardımcı olurlar.
Aslında hepsi birbirine bağlı. Bazı projeler girift bir halde ilerleyebiliyor. Bazen bir diğer projede edindiğim deneyimi başkasında kullanıyorum. Hiçbir kesin çizgiyle ayırmıyorum çalışmalarımı. Stüdyoda herkesin her şeye ilgisi var ve hatta her işte parmağı da var. Belki insanların katkı yoğunluklarını sağlayan yetenekleri var ama genelde bir şekilde her işe katkı sağlıyorlar. Bizimkisi bir stüdyodan ziyade biraz açık bir labaratuvar gibi diyebilirim.
SG – Soyutlamanın müzikal ve sanatsal açıdan sizin için anlamı nedir?
CN – Bana göre soyutlamanın anlamı dünyayı anlamaya çalışmaktır. Dünyayı anlamaya çalışırken de modeller kullanırız. Modeller aslında doğanın prensiplerini anlamak için kullandığımız basitleştirilmiş bakış açılarıdır. Bu modellerle hayatın nasıl işlediğini anlamaya çalışırız ve bunlara ihtiyacımız var çünkü bize bir başlangıç noktası veya bir tanımlama sunarlar. Böylece kaybolmayız. Yaşayabileceğiniz en korkunç histir kaybolma ya da yönünü tayin edememe. Bundan yola çıkarak kendi etrafımızda hazırladığımız modeller önem teşkil eder.
Soyutlama burada modelleme safhasında olaya giriyor. Karmaşık olayları veya durumları sadeleştiriyoruz ve bu noktada bazı etkenleri veya noktaları soyutluyoruz. Ben de tüm çalışmalarımda bunu uyguluyorum. Her zaman sadeleştirmeye yöneliyorum. Bu bir müzikal çalışmam olabilir, bir sunumum olabilir ya sadece bir fikir de olabilir. Her zaman bir adım geriye atıp mümkün olduğunca sadeleştirmeye çalışıyorum. Yani işin özüne inmeye çalışıyorum. Benim için önemli olan da bu. Çekirdeğe indirgediğim tüm projelerimde neler olduğunu daha rahat takip edebiliyorum ve birbirleri ile olan olası bağlantıları da çok daha kolay biçimde görebiliyorum. Ne ifade etmek istediğimi ve nereye geldiğimi izleyebiliyorum.
Örnek olarak yıllardır müzikal açıdan ses dalgalarına odaklanmış durumdayım. Sade ve tek başına ses dalgalarına. Elbette bana neyin ses olduğunu sorabilirsiniz. Ses yaratmak için en temel yapıtaşlarına inmeniz gerekiyor. Saf bir ses dalgası doğada sıkça bulunmuyor. Algılaması da biraz zor ancak bazı elektronik enstrümanlar kullanarak hazırlayabilirsiniz dalga boyunu ve şiddetini ayarlayarak. Elbette akustik ortamın da önemi var. Bu konsept zaten temelinde indirgenmiş bir yapıda ve soyutlamanın temelinde de bana göre bu indirgeme işlemi var.
SG – Endüstriyel müzik “Duygu Mühendisliği” olarak da adlandırılabilir. Bu tanımlama aynı zamanda görsel sanatlar için de kullanılabilir. Bu bakış açısıyla alakalı olarak ne düşünüyorsunuz?
CN – Doğruyu söylemek gerekirse “Duygu Mühendisliği” terimini ilk defa duyuyorum fakat ne demek istediğinizi gayet iyi anladım. Bence ses ile ilgili olarak en hayran kaldığım nokta duygularımızı doğrudan ifade edebilme imkanı sunması. Aslında nasıl olduğunu da tam olarak anlamıyoruz ama yaşadıklarımız ve ortak paylaşımlar bize bunu gösteriyor. Bunu kelimelere dökmek de gerçekten zor. Sanki bir ses içimizdeki bir tele dokunuyor ve o tel hiç durmaksızın bir kimyasal reaksiyon başlatıyor beynimizden başlayarak.
Gerek görsel sanatlarda gerekse müzikte bu doğrudan etkileme amacı güdüldüğünde o eserin kalitesi ortaya çıkıyor. Bence bu hepimizin bir şekilde yakalamaya çalıştığı nokta. Bu kalite kavramını çalışmalarımın bir parçası haline getirmeye çalışıyorum.
SG – Raster-Noton bir plak şirketi olmaktan öte bir sanat atölyesi gibi. Geleceği vizyon edinmiş ve sürekli devinimde bulunan bir projeyi andırıyor. Raster-Noton’u şekillendiren nedir ve projeler nasıl oluşturuluyor, anlamlandırılıyor ve sunuluyor?
CN – Biz Raster-Noton’u bir platform olarak görüyoruz. Büyük boş bir alan düşünün. Hepimizin bu alan üzerinde kendimizi ifade etmek için odalarımız var. Bu platform üzerinde sergi açabiliyoruz, iletişimde bulunuyoruz ve yayın yapıyoruz. Ayrıca dışarıdan bize fikirleriyle destek olan büyük bir kesim de var. Bunların içinde müzisyen de var, ressam da, desinatör de, plastik sanatçısı da. En basitinden bir albüm yayınlanacağı zaman bile buna basit olarak bakmıyoruz. Bu platformun temel amacı sanatçılara kendilerini ifade etmeleri, birbirleriyle iletişime geçmeleri ve sonuçta ortaya bir eser çıkarmaları için en uygun ortamı yaratmak.
Plak şirketi olarak aslında gayet basit bir mantıkta çalışıyoruz. Aslında hazırlananların sadece küçük bir kısmı halka sunuluyor. Sanatçıların zaten işin büyük bir kısmını hazırlamış oluyor. Ondan sonrası ise fikirler alarak, fikirler üzerinde oynayarak hazırlanıyor. Fakat bunun sunulması sanatçıya kalıyor. Bazı eserler sadece te bir tema üzerine yapılandırılmış olabiliyor. Bu sadece müzikal de olmayabilir. Kitap da olabilir tema olarak.
Yeri gelmişken şu ana kadar üretken ve orjinal fikirleri ne olursa olsun yayınlamaktan geri durmadık. Kitap da yayınladık, t-shirt de. Sanat okulu öğrencileriyle bir çalışma yaptık ve yayınladık. Sadece poster yayınladığımız da oldu. Ancak işin temelinde ve oluşumunda müzik elbette en büyük yeri tutuyor. Yaptığımız gösterilerin veya sergilerin hepsinde müziği de mutlaka tamamlayıcı olarak kullanıyoruz. Bunun özünde de her daim sesin nasıl bir ses olması gerektiği mantığı üzerinde yoğunlaşıyoruz. Gerçek ses arayışı da diyebiliriz. Hepimiz geleceğe bakıyoruz, sınırları zorluyoruz ve nerede önümüze çıkarsa aşmak için yollar arıyoruz. Bulamazsak destek istiyoruz. Yeni bir ses hem yaratma açısından bir güncellik getiriyor, hem de dinleti açısından.
SG – Ryuichi Sakamoto ile Doğu ve Batı müziklerinin kaynaştığı noktada alternatif müzik anlayışına sahip bir projeye imza attınız. Bu ortak paydaya nasıl geldiniz ve kişisel bakış açılarınızın sonuca etkileri ne oldu?
CN – Önce sondan başlayayım. Kişisel bakış açılarımız temel etki noktası oldu diyebilirim. Elbette sevmediğiniz şeyi yapmazsınız. Tabii sınırlar ayrı bir konu ama genelde beğeni de mutlak rol oynar sonuca ulaşırken.
Bu proje yaklaşık 8 yıl önce bir düzenleme çalışmasıyla başladı. Sonucu ise çok özgün bir parça oldu ve akabinde ikimiz de buna devam etmek istedik. Bugüne kadar 4 albüm kaydettik. En son albümümüz için çok yoğun ve iç içe bir çalışma dönemi yaşadık. Müzikal anlamda da güçlü bir yapı ortaya çıktı. Bir albüm çıkarmıştık “UTP” adında ve Ütopya temasından türetmiştik. “UTP 2” için de daha farklı bir müzikal yapı ortaya koymak istedik ve aklımızdan geçenleri paylaştık. Tabii Ryuichi Sakamoto benim sahip olmadığım özelliklere sahip ve ben de onda olmayanlara. Birlikte çok uyumlu bir şekilde çalışabiliyoruz. Bu projede bireysel olarak yapamayacağımız şeyleri gerçekleştirebiliyoruz. Benim melodi yazma özelliğim yok ve Ryuichi’nin de üretilen ses dalgalarını yapılandırma özelliği yok. İkimizin artıları üzerinden yola çıkıp sonuca ulaşıyoruz ve gerçekten içten bir çalışma oluyor. Bu bakımdan üzerinde çalıştığımız ne olursa olsun dirsek temasıyla çalışıyoruz ve sürecin kendisi de gayet rahat ilerliyor.
Şu anda herhangi bir proje üzerinde çalışmıyoruz ama önümüzdeki sene buluşup 5. albümümüzü kaydedeceğiz. Tabii herhangi bir engel oluşmazsa.
SG – Son albümünüz “Xerrox Vol 2”’de, çalışmalardaki yoğun ses yapıları endüstriyel bir his verirken Drone da tüm sahneye hakimiyetini ortaya koyuyor. Bu serinin ilk albümüyle karşılaştırdığımızda Drone’un çok daha önde olduğunu vurgulamak gerekiyor. Konseptteki bu temel değişimin sebebi nedir?
CN – “Xerrox Vol 2” aslında tek bir parça olarak hazırlandı. Kendi başına uzun, güçlü bir parça olduğu fark edilebilir her ne kadar albümde küçük parçalara ayrıldıysa da. Evet bu albümde Drone çok daha ön planda ama iki albümde de herhangi bir vuruş olmaması teması üzerine yapılandırma var. Herhangi bir keskin müzikal seri de yok. Drone veya Crescendo, bu temanın doğal bir gelişim süreci. Aslında ilk albümdeki bakış açısını da biraz değiştirmek istedim. Fotokopinin nasıl başladığı ve ne şekilde sonuçlandığını anlatmaya çalışmıştım. Basit bir melodiyle başlayarak daha sonra bir ses duvarına dönüşüyordu. Küçük melodilerin oluşturduğu bir ses duvarı. Parçaları tekrar tekrar dinlediğinizde açıkça ortaya çıkıyor. Kafamdaki temelde de Noise vardı bunu gösterebilmek için. Drone’a yaklaşmış olabilir ama amacım Noise idi 2. albümde de.
Serinin 3. albümü üzerinde çalışmaya da yeni başladım. Yine bir nebze farklı bir yaklaşım sergileyeceğim. Hala aynı görsel temanın üzerine yapılandıracağım. Bir fotokopi makinesinin müzikal hikayesi.
SG – Alternatif duruşunuza zıt olarak Michael Nyman ile birlikte bir Opera bestelediniz, “Sparkie: Cage And Beyond”. Bu opera 1950’lerin ünlü konuşan kuşu “Sparkie”’den esinleniyor ve onun konuşmaları da albüm içerisinde yer alıyor. Bu proje hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
CN – Bu aslında çok komik ve güzel bir proje. Michael Nyman birlikte bir proje yapmak için benimle irtibata geçti. Elinde birçok materyal de vardı ama içlerinde biri doğrudan dikkatimi çekti. Bunlardan bir tanesi de bir kadının arka arkaya aynı şeyleri tekrarladığı bir ses kaydıydı. Bu kadın bir kuşa konuşmayı öğretmeye çalışıyordu. Kaydın sonunda da kuş konuşmaya başlıyordu. Bu kuş Sparkie’ydi. Bu muhabbet kuşu üzerine bir araştırma yaptım ve Michael da zaten birçok şey biliyordu. Kuşa öğreten kadının günlüklerini bulduk. Böyle bilgiler bize çok büyük açılımlar sağladı.
Opera fikri ise ilk olarak Michael Nyman’a bu kayıtları 1970’lerde gönderen George Brecht’ten geldi. Aslında opera diyoruz ama tabii bu aslında gerçekten bir opera değil. Belki yapısal olarak opera demek doğru olabilir fakat hiçbir tenorumuz yok hatta hiç arya söyleyen kimse yok. Sadece okuma pasajları var. Tabii kayıtları da olduğu gibi yerleştirmedik. Yeniden yapılandırdık, düzenledik, kestik, biçtik, ekledik. Bu opera bu sene ilk defa Mart ayında sergilendi daha şimdi daha komplike bir şekilde yayınlamayı düşünüyoruz. Bunun sebebi bu çalışmaya sebep veren materyal sadece bir performanstan ibaret değil. Tüm yaptığımız bu araştırma sonucu bir hayli yoğun bir bilgiye ulaştık. Bir kitap yayınlayacağız. Bu kitap Sparkie’ye konuşmayı öğreten kadının günlüğünü de içerecek. Elbette albüm projesi de bunun ekinde olacak. Aslında temel hazır fakat çalışmalarımız hala devam ediyor çünkü bunca veriye yakışır bir sonuca ulaşmak istiyoruz. Sonucu da herhalde önümüzdeki senenin başında görebilirsiniz.
resim: raster-noton
SG – Ryuichi Sakamoto ile Doğu ve Batı müziklerinin kaynaştığı noktada alternatif müzik anlayışına sahip bir projeye imza attınız. Bu ortak paydaya nasıl geldiniz ve kişisel bakış açılarınızın sonuca etkileri ne oldu?
Boşlukta yankılanan ümittir bizi ayakta tutan, bu keşmekeşlik sarmalında hiç olmadığımız kadar diri kalabilmemize vesile teşkil edendir. Düşüp de kaldığımız kaldırımlarda, tur bindirilip geride kaldığımız koşullardan yeniden ayağa kalkabilmemiz için el verilmesinin karşılığıdır. Köşeye sıkıştırılmışlığımız karşısında her an ortada görünmeyen ama orada olan bir gediğin açılabileceğini bildirendir. Günün dönüşmeye, hayat akıp gitmeye devam eder iken kayıpsızlığımıza sevinmemize neden olan da bu ümittir. Kaybettiklerimizin değerini bilincimize kazıyarak sıfıra da insek yeniden başlayabileceğimizi zerk edendir dimağlarımıza. Görünen köy kılavuz istemez. Karşılaştığımız ve güncel olanın dahilinde sunulanların, yaşananların, gayret gösterilen, eteklerinden çekilen, sahnede kalması için daha çok çaba sarf edilen ya da her an alaşağı edilmesi için hamlelerin bekletildiği bu sundukları ki biz onu hayat olarak tanımlıyoruz, önümüze çıkarttığı geniş resmin kenarından gördüğümüz hiç ama hiç bir şekilde o direnç noktalarında yalnız olmadığımız, omuz vereceğimiz, omuz alacağımız birilerin olduğunu çözümleyebilmemize imkan tanır. Tekel işçilerinin öncüllükleri ile yaşama tutunmak için sonuna kadar direnebilmenin, ümidi son ana kadar taşımanın gerekliliğini bilahare tekrar etmeliyiz. Koşulların ve şartların giderek daha kötüsüne mahkum ediliyor olsak da, elimizdeki avucumuzda maddiyattan gayrı, onurlu bir yaşam filizinin bulunduğunu, onu ta içimizde taşımaya devam ettiğimiz gerçeğidir kısa girişin ezcümlesi. Yüreklerini karartanların, seslerini bir anda suspus edenlerin, öteki öteki deyip kendisini onlardan uzakta ayrıştırmaya devam eden hayalci yaşayanların, bu sefer olmasa da bir dahaki sefere kendilerine böyle bir hayat piyangosunu vurup vurmayacağı belli olmayanların yüz kızartıcılıkları karşısında sığınılabilecek bir barınak, ümit. Kısa bir görünüm, ufacık bir metin bile bunu anlamlandırabilir, tıpkı geçtiğimiz Pazartesi akşamı canlı olarak yayınlanan Deuss Ex Machina programının başlangıcında alıntıladığımız Turgut Uyar’ın dörtlüğü gibi “Hazırladım hazıra durdum giydirdim gölgemi Kuş çığlığı senin bölgen sorma benim bölgemi Aşklar telef olur gider sokak köpeği gibi Gitsin. Harcansın bazı şeyler. Sen dur e mi” Tek yönden ve tek bakışımdan mümkün olduğunca daha derinlere bakabilmeyi, kimi zaman kısıtlılıkla mümkün mertebe sunmaya gayret eden Makina’nın çarklarını döndürmeye devam ettiğimiz 286. bölüm dahilinde, bu istikamet üzerinden şekillendirilebilecek bir dinlencelik seçkisini oluşturmaya çalıştık. Yönü ve kapsamsallığı ile kelimelerin karşılığına denk düşebilecek, o lazımgelen ümidin tılsımını tanımlandırmaya yardımcı olacak sesler bu kapsamın dahilinde sunuldu. Müziğin alelade bir dolgu olmasından ise gerçekten bize lazım olanları bulabileceğimiz bir çatı olduğu noktasından hareketle, dönüşerek, dönüştürerek ses dehlizleri arasında dolaşmaya devam ettik. Kısa yoldan tanı konulamayacak sorunların, aşılamayacak duvarların, korku öğesi haline dönüştürülenlerin bolluğu karşısında hakkaniyetli bir ümidi tesis edebilmek için müzik, edebiyat ve sinema bizlere beklentiler doğrultusunda en elzem olanı sunacak olduğuna inancımızı korumayı sürdürerek. Makina’da albüm önerisi olarak sizlerle paylaşmak istediğimiz Hendrik Weber ya da bilinen ismiyle Pantha Du Prince bu belirginleştiriciler doğrultusunda minimal techno sınırlarında yapılandırılmış müziklerle beraber yeteri kadar açık ve cesur, tavizsiz bir ses erimini kulaklarımıza sunmayı başarır. Rough Trade’den yayınlanacak olan üçüncü uzun çaları Black Noise’a dair söyleyeceklerimiz ile beraber Pantha Du Prince’i ve onun nadide müziğini takdimimizdir.
2004 yılında Dial etiketiyle yayınlanan debut çalışma Diamond Daze pratikte minimal ses eriminin diğer müzikal türler ile bağlantılarının kulaklara servis edildiği bir bütünlük olarak dinleyicilerle paylaşılır. Bir yanı geçmişte biriktirilmiş, dinlenerek özümsenmiş olan seslerle diğer yanı henüz çok yeni duran bir dans müziği ekolünün hemhal ettirildiği bir kurgulama yolu tercih edilir. Sanki bir bulmacanın eksik parçalarını yazar gibi çözümlemeye başladığınız ilk hamleden sonra olabildiğince çözümlemenin kolaylaştığı bir sihirli kayıt karşımıza çıkartır. Minimal techno teorilerinde alışılmış olanın dışında deneysel kesişimler tıpkı Lawrence, Isolée, Markus Nikolai, Superpitcher, Akufen vd gibi dönem içerisinde gelişmekte olan birbirlerinden değişik kolajlamaların paralelinden cesurca bir adım olduğunun altını çizeceğimiz örnekler ihtiva eder Diamond Daze. Albümün açılışında yer alan Suzan, hayatın parçalanmış hikayelerinden bir kesidi arz edercesine durağan ambient tonlu girişin hemen ardından techno sınırlarında cereyan eden karşılaşmaları, yıkımları manidar bir şekilde kulağa taşıyan melodramatik bir enstantane ile perde denilir. Mahir techno seslerinin kudretli yansı ve izdüşümleri arasına serpiştirilmiş olan deneysel betiklerle kotarılmış olan St.Denis Bei Licht, piyanoda türetilmiş olan minimal titreşimlerin techno odağında başka bir yapılandırmaya evrildiği hatta hafiften de olsa dans ettiriciliğin ilk yankısı olan The Right For Romance ile katmanların derinleştirildiğini, müziğin ise giderek daha iyi bir rotayı arşınladığını belirtmeliyiz. Detroit techno mümessiliğini layıkıyla yerine getiren sert endüstriyel basların zuhur eylediği Satin Drone türün klasik unsurlarının yanında bu seslerle nasıl bir deneysellik ortaya çıkartılabilir sorusunun net bir yanıtını barındıran bir ara türetim olacaktır. Bol eko takviyeli spacepop girizgahının hemen ardında bitiveren, saydamlaştırılmış Köln technosu Circle Glider albümün de doruk noktalarından birisidir. Dominik Eulberg’in detaylı doğa seslerinden derleyerek kurguladığı organik techno damıtımlarına yakın duran, açmazlarımızı daha rahat gözlemleyebilmemize imkan sağlayacak kadar bütünleşik, hakkaniyetli ve dinlendikçe anlamlar çıkartabilmenin daha rahat olduğu bir belgesel kayıt olan Butterfly Girl, Diamond Daze albümünde yegane parça seçilmesi gerekli ise tek başına bu yükü taşıyabilecek örnek olarak anılabilir. Cocteau Twins’in benzeşsiz ses eriminde Elizabeth Frasier’ın nefes kattığı özgünlük damarından esinlenilmiş olan Sad Saphire, Pantha Du Prince külliyatının nasıl bu kadar çarpıcı olduğunu yeterince kuvvetli bir şekilde kanıtlayan, belki çok dikkatli dinlediğinizde ikinci bir R.V., Dexter hadisesi olarak da değerlendirebileceğiniz dram / sekansı olarak albümün finaline ulaşırız. Sisler altında kalan bir vedianın canlandırıldığı, gidişlerin ne zaman olacağını kesitemesek de kaçınılmaz olanın vakti geldiğinde nasıl tıpış tıpış o kasvet yükünü çekmeye başladığımızı, hemen herşeyi yeniden gözden geçirmeye hazır olduğumuzu kendimize bile hissettirmeden başladığımız yolculuğu simgeleştiren Glycerine’le son nokta konulur. 
Anlam kazandırıp, kudretli ses erimlerinde yeniden şekillendirdiği müzikler Pantha Du Prince’in bir prodüktör olarak paylaştıklarını manidar bir şekilde gerçekçi kılmaktadır. Hayattaki kırılmaları ve dönüşümleri gözleyebileceğimiz, arada sırada karşılaştığımız çıkmazları, ışıksız, ıssız kalışlarımızı, kimsesizliğimizi, kederlerimizin çoğaltımlarını her defasında anımsatan yetkin bir tasvirci kimliği karşımıza çıkmaktadır. Hemen yer yaptığı kayıtta, imzasını kondurduğu her bir parçada buna dair detayları hissedebilmek mümkündür. Müziğin bu kadar özümsenmesinin yegane yolu ne kadar da kendimizle bütünleştirdiğimizden dolayı değil midir? Bilim Kurgu yazının mihenk taşı olmuş yazarlarından James Graham Ballard’dan alıntılanmış; kırılgan ama derin bir ışık vardı cümlesinin üzerinde bina edilmiş olan 2007 tarihli This Bliss albümünü bu değerlendirmenin ışığında mercek altına almak mümkün olacaktır. İlk albümün tereddütlü, bazı anlarda lo-fi gürültülerden beslenen yapısının daha kararlı, birbirlerine geçiş paylarının bırakıldığı akustik, elektronik dengesinin kararında ayarlandığı bir düzenek ortaya çıkartır Pantha Du Prince. Sanatsal bir kurgulama, yapıt kaygısıyla anlaşılmaz itici bir önerme olmasındansa herşeyin yerli yerine oturtulacağı, dinlendikçe anlamlandırılabilir detaylara, yorumlara ev sahipliği yapan kaydın açılışını ağırdan alınmış techno döngünsünün sarmalayan zil seslerinden berrak bir kompozisyonun derlendiği ambient-dub-techno Asha çalışmasıyla gerçekleştirilir. İngiliz minimalist kompozitörlerden Robert Skempton’ın yazdığı Saturn Strobe, sanatçının yapmaya çalıştığı sentezi netleştiren, çözümlemeleri kesintisiz bir biçimde uygulamaya geçiren bir örnek olarak anmak mümkündür. Yalın olduğu kadar yenilikçi klasik akımı techno gibi uygulaması ve ilintilenmesinin son derece dikkatli bir biçimde yapılması gerekli olan, ki tersi pek çok örneği resmen yüzüne gözüne bulaştırmış projelerin olduğunu çeşitli kaynakçalarda görülen bileşkede Pantha Du Prince iki farklı müziği birbirine lehimlemiştir. Açık bir biçimde ilan edilen zamane bir manifestodur kanımızca Saturn Strobe. Karanlığın kasvetini yükselttiği, ümidi silip süpürmeye çalıştığı şimdilerde gerçekten lazım olanın kısacık da olsa bir önerme, bir el, bir ses olduğu gerçeğini hatıra düşrümeyi başarmaktadır. Yetkin technoesque döngü endüstriyel gelişimin yanında insanlığımızdan da uzaklaşmamızı, akustik yansılar ve Skempton’ın partisyonu ise tüm bu harala gürele içerisinde nasıl bir sağduyuya ihtiyacımız olduğunu artık hicap duymanın bile resmen reklam edildiği şimdilerde hiç değilse oralara kadar düşülmemesi gerektiğini, herşeyin kararında kalması gerektiğinin sinematografik bir kurgusu sunulur. Albümün daha en başında minimal techno ve ötesi için lalettayin kurguları sınıf dışı bırakmayı başaran bir önerme olur. Derinden yükselen techno döngüsünün evreler aşıldıkça bir gece fonu olmasını sağlayan, tek bir döngü ile yarım saati aşan kayıtlar üretip bunu da minimal techno diye lanse etmeye çalışanlara, shoegaze’den, minimal house’a referans noktaları arasında dolaşmakta olan Walden 2 parçasına kulak kabartmalarını salık verebiliriz. Kırılganlaştırılmış techno nağmelerinin birbirleri arasında paslaştırıldıkları gidip geri dönen döngüler dahilinde, değişkenliklerle albümde atfedilmiş ışık hüzmesinin canlandırıldığı Eisbaden, albümün deneysel alaşımları içindeki öncüllüğü olan, Deuss Ex Machina külliyatının da favorilerinden birisi olmuş White Out parçası akademik minimalizmin dans müziği kültüründe nasıl yeniden şekillendirilebileceğini pek çok mahir öncülü gibi başarmaktadır. This Bliss’in kapanışında bütün çalışma boyunca cereyan eden etkileşime göndermelerin çözüme ulaştırıldığı ışığın hissedilir bir şekilde yansımasının duyumsanabileceği, deneysel kesişimler ile Dial’ın başatlığını yaptığı Hamburg minimalizm ekolünüm temsil edebilecek parçalar arasına dahil olmuş Paranoid Writings-Seeds of Sleep güzellemesi ile final gerçekleştirilir.
Her bir kayıt ayrı bir basamaktır Pantha Du Prince için. Kimi zaman hayatta karşılaşılanlara karşı yeni yollar keşfetmek için bir arayüz, kimi zaman bir metinden alıntılan cümlenin yansıttıkları ile tanımlandırılmış dünya tasvirine değişik yaklaşımlar, en olmadık anlarda gözyaşlarına boğulmanıza neden olan ezeli yüklerinizin, acılarınızın aynı anda hep beraber görünür kılınmasını sağlayabilecek kadar ustaca kotarılmış ikrar düzeneği sanatçının çalışmalarını daha özgün kılmaya yetecek kadar çeşitliliği aynı anda suna bir bütünlük karşımıza çıkartmaktadır. Topyekün farkındalılık için önce yürekten dinlemenin, anlamanın, ısrarcıl yaftalara ve susturmalara sarılmadan izahatları işitmenin gerekliliğini duyuran önermeler üçüncü uzun çaları olan ve Rough Trade etiketinden yayınlanmış Black Noise çalışmasıyla yolumuzu kesiştirmektedir. Joachim Schütz (Arnold Dreyblatt Trio) ve Stephan Abry (Workshop)’nin Hendrik Weber’e eşlikleriyle derlenen saha kayıtlarından alt yapısı oluşturulan Black Noise albümü günlük kakafoninin duyumsatmadıklarını, izansızlığı, kötü hallerin tümüne dair nitelkli, söz söyleme gereği hissettiren bir belgesel kayıt haline dönüştürülür. Taşlar yerleştirildiğinde ortaya çıkan imge farazi bir kurmacadan çok daha hakiki bir görünüm olarak dinleyicinin beklentilerine yanıt bulabileceği bir kayıt haline evirir Black Noise albümünü. Minimal techno’nun doğal seslerle bütünleştirilerek yeniden tanımlandırıldığı, kullanılan zil seslerinin drone tınılarına dönüştürüldüğü Lay In A Shimmer parçasıyla dinlencelik başlatılır. Elektro-akustik tını hüzmelerinde derlenmiş olan kesitlerin, techno vurgusuna haiz ritmlerle dansının canlandırıldığı Abglanz, Chk Chk Chk’ten Tyler Pope’un bas gitarıyla konuk olduğu ve programımız içerisinde paylaştığımız The Splendour parçası “indielektronika” kırması seslerden mürekkep bir dinlencelik olarak, giderek yükselen bir dans döngüsünün içerisine dinleyiciyi etkileşimli bir biçimde davet eder. Techno’nun değişkenliği üzerine oldukça ilginç bir deneysel kayıt olarak albümde yer edinen ve Panda Bear’den Noah Lennox’un kendi yazdığı vokalleriyle konuk olarak yer aldığı Stick To My Side, doğaçlama havasıyla popüler kültür klişelerini iğneleyen, Pantha Du Prince öncesi Stella günlerine bir selam olarak da düşünülebilecek yapısıyla Black Noise’da ön plana çıkmayı başaran kayıtlar arasındaki yerini alır. Detroit Techno’nun uzun zamandır unuttuğumuz bereketli, emek verilmiş ses kolajına, endüstriyel tınılarla beraber kotarılabilirliğine dair yetkin tasarı Satellite Sniper, albümden hemen önce Dial etiketinden yayınlanmış kısaçalardaki versiyonu 12 dakikayı aşan, krautrock’ın techno ile bileşiminin en ulaşılabilir örneklerinden Behind The Stars’ın yenilenmiş düzenlemesi gibi sadece belirli başlı müziklerle haşır neşir olmayan, kulağı değişik, türetilebilir seslere meraklı olanları yeterince tatmin edecek bir güzelleme olarak Black Noise’da yerini alır. Dünyanın bugünkü haline dair çıkarsamaların canlandırıldığı kullanılan zil seslerinin bir uyarı aracı olarak parçanın merkezine konumlandırıldığı Welt Am Draht parçası, aynı zamanda Rainer Werner Fassbinder’in 1973 yılında Daniel F. Galouye’un ‘Simulacron Three’ romanından yola çıkarak senaryolaştırdığı yapıma ithaf edilmiş film müziği olarak görülebilecek, kuvvetli bir aforizmadır. Black Noise dahilinde drone ağıdına dönüşen Im Bann parçası gibi uzun bir süre etkisinden kolay kolay kurtulamayacağınız yüzeylerle karşılaşabilirsiniz. Albümün kapanışını gerçekleştiren Es Schneit, bütün bu saha kayıtları ile derlenmiş olan, oradaki, ama dikkat edilmedikçe fark edilmeyen kara seslerin belirginlik kazandırıldığı nefesi kuvvetli bir pop ambient kurgusu olarak son dönemeci tamamlar. Pantha Du Prince’in Dial çatısı altında yayınlanan kayıtlarından bu yana gelişimini sürdürdüğü bir müziğin mihmandarlığını yapmaktadır. Gürültünün iyice dibe çekildiği sabah saatlerinde dinlenildiğinde daha fazla manalar yüklenebilecek Black Noise gibi albümler, enikonu sığlaştırılan minimal techno müziği için henüz herşeyin bitmediğini gösteren bir nitelik kazanmaktadır. En zor anlarda bile hayata yeniden tutunabilmek için dirayetli olmanın gerekliliğini çözümleyen sesler muhteviyatının dinlencelik listenize farklı olana dair dönüşümü sağlaması temennisiyle…
deussexmachina 
